Artikel 5:25 Awb bepaalt dat bestuursdwang geschiedt op kosten van de overtreder, tenzij deze kosten niet of niet geheel voor zijn rekening behoren te komen. In de last wordt vermeld in hoeverre de kosten van bestuursdwang voor rekening van de overtreder zullen gebracht. Het bestuursorgaan kan tot kostenverhaal over te gaan. Het bestuursorgaan stelt de hoogte van de verschuldigde kosten vast in een kostenbeschikking. Alleen daadwerkelijk gemaakte kosten die verband houden met handelingen betrekking hebbend op de genomen maatregelen voor de toepassing van de bestuursdwang kunnen worden verhaald. Dit zal in de praktijk vaak gebeuren nadat de bestuursdwang is uitgevoerd en op het moment dat duidelijk is wat de daaraan verbonden kosten zijn(bijvoorbeeld kosten aanmaning en kosten ten uitvoerlegging dwangbevel). Voorafgaand aan het nemen van de kostenbeschikking dient het bestuursorgaan de belanghebbende te horen op grond van artikel 4:8 lid 1 Awb.
Artikel 5:25 Awb meldt niet dat een bepaalde persoon in de last onder bestuursdwang als overtreder moet zijn aangemerkt. Als een persoon wordt aangeschreven als overtreder met de aankondiging van kostenverhaal, dan kan hij aanvoeren dat niet hij maar een ander de overtreder is. Als dit betoog slaagt dan zal de last niet in stand kunnen blijven en zullen de kosten niet op hem verhaald kunnen worden.
Wanneer er sprake is van meerdere overtreders, dan is elk van hen hoofdelijk aansprakelijk. De overtreder op wie de kosten (zullen) worden verhaald kan zich er niet op beroepen dat het niet in zijn macht ligt om aan de aanschrijving te voldoen.
Het bestuursorgaan moet volgens artikel 5:25, lid 2 Awb in de last waarschuwen dat kostenverhaal zal plaatsvinden en vermelden in hoeverre de kosten van bestuursdwang ten laste van de overtreder zullen worden gebracht. Als dit in de beschikking niet wordt vermeld, dan is kostenverhaal niet mogelijk.
Kostenverhaal dient achterwege te blijven indien de kosten in alle redelijkheid niet, of niet geheel, ten laste van de overtreder behoren te komen. Daarvan kan sprake zijn:
- als er fouten zijn gemaakt in de procedure of bij de uitvoering van de bestuursdwang,
- als de overtreder geen verwijt kan worden gemaakt en een algemeen belang gemoeid is met de toepassing van bestuursdwang en
- als andere bijzondere omstandigheden in het licht van de vereiste evenredigheid daartoe aanleiding geven.
In de gevallen onder b. en c. heeft de ABRvS sinds februari 2022 de vaste overweging dat voor het maken van een uitzondering op de regel dat uitoefening van bestuursdwang en kostenverhaal samengaan mogelijk is als de aangeschreven partij geen verwijt valt te maken over de ontstane situatie en als bij het ongedaan maken van de strijdige situatie het algemeen belang in die mate is betrokken, dat moet worden geoordeeld dat het onevenredig is om de kosten geheel of gedeeltelijk voor rekening van de aangeschreven partij te laten. Ook andere bijzondere omstandigheden kunnen ertoe leiden dat geheel of deels wordt afgezien van kostenverhaal als verhaal onevenredig blijkt.
De discussie omtrent de hoogte van de kosten is met de kostenbeschikking is verschoven van de civiele rechter naar de bestuursrechter. Tegen de kostenbeschikking staat bezwaar en beroep open indien de overtreder het niet eens is met de vastgestelde hoogte van de kosten. Indien een belanghebbende bezwaar, beroep of hoger beroep indient tegen de last onder bestuursdwang, dan heeft dit rechtsmiddel mede betrekking op de kostenbeschikking voor zover belanghebbende deze betwist. Betwisting kan mondeling ter zitting (zie artikel 5:31 c Awb).
