Wat zijn de verplichtingen van de netwerkbeheerder vanuit de WIBON?

Hoge Raad 25 mei 2018, ECLI:NL:HR:2018:772. Beleidsevaluatie WIBON, 13-11-2023 bijlage blg-1115770 bij kamerstuk 34739 nr.12.

Heeft u netten in beheer? Bijvoorbeeld een rioleringsnet. Voert u graafwerkzaamheden uit? Dan heeft u te maken met de WIBON.  

Op 1 juli 2008 werd de WION ingevoerd met als doel het beperken van schade als gevolg van graafwerkzaamheden. Uit de evaluatie van de WION bleek dat deze op meerdere onderdelen niet volledig voldoet aan de wensen en verwachtingen van de markt en de overheid. Ook bleek de wet voor de praktijk op sommige onderdelen minder goed werkbaar. Op 1 juli 2018 is de WION vervangen door de WIBON (Wet Informatie Bovengrondse en Ondergrondse Netten).  

In de WIBON staan dezelfde regels als in de WION. Daarnaast staan in de wet maatregelen uit de Richtlijn kostenreductie breedband. Deze maatregelen moeten de kosten voor de aanleg van snelle telecommunicatienetwerken verminderen.  

De overheid heeft per 1 januari 2019 de verplichting om de liggingsgegevens van haar netten centraal digitaal aan te leveren en te ontsluiten via het KLIC-WIN systeem. (Het KLIC-WIN systeem is het nieuwe programma van KLIC.) Deze ontsluiting is nodig om graafschade te voorkomen en om te voldoen aan de Europese verplichting.  

De liggingsgegevens van de netten moet de netbeheerder 24/7 kunnen doorgeven. Zo moet de netbeheerder, wanneer een graafmelding is gedaan, binnen 1 dag de informatie over de aanwezige netten nabij de graaf locatie beschikbaar stellen. Voor de invulling van deze taak heeft het Kadaster aangeboden dat iedere netbeheerder de liggingsgegevens centraal bij het Kadaster kan opslaan. Het voordeel hiervan is dat het Kadaster die gegevens 24/7 kan doorgeven, waarmee u als netbeheerder aan de eis voldoet.  

Vanuit de WIBON moet de grondroerder, voordat hij start met de graafwerkzaamheden, ten minste zorgen dat:  

• hij voorafgaand aan de werkzaamheden een graafmelding heeft gedaan;
• onderzoek is verricht naar de precieze ligging van de netten op de graaf locatie;
• dat ter plaatse van het werk de verkregen informatie over de ligging van het net aanwezig is.

De voordelen van de WIBON ten opzichte van de WION zijn onder andere dat:  

• alle relevante data actueel en centraal aanwezig zijn. De uitwisseling met de grondroerder verloopt hierdoor sneller en efficiënter.
• De informatie is, door de snelle reactietijd op informatieaanvragen, direct beschikbaar.
• Het is de verwachting dat door de slimme ontsluiting van informatie naar de grondroerder het aantal graafschades zal verminderen.
• Wat op de kaart te zien is, moet de werkelijkheid zo goed mogelijk weergeven. Zo moeten kabels en leidingen goed zichtbaar zijn.

Op 25 mei 2018 heeft de Hoge Raad beslist over de invulling van de zorgplicht van de WIBON/BIBON. Latere relevante rechtspraak van centrale rechtscolleges is tot eind 2023 niet aangetroffen. De overwegingen van de Hoge Raad hebben wij verder uitgewerkt in het artikel "Opdrachtgeverschap en aansprakelijkheid voor graafschade”.

In 2023 is een wettelijk verplichte evaluatie uitgevoerd naar de mate van doeltreffendheid en doelmatigheid van de WIBON in het voorkomen en verminderen van graafschade in de afgelopen vijf jaar.
In het rapport is geconcludeerd dat, ondanks de toename van het absolute aantal graafschades, de Wibon doeltreffend is omdat : 

• de kans op graafschade vanaf 2013 (en ook vanaf 2018) nagenoeg continu is afgenomen als gevolg van de wet en de naleving daarvan door de betrokken partijen. Daarbij moet in aanmerking worden genomen dat de ondergrond in de tussentijd veel drukker is geworden.
• de stijging van het absolute aantal schades onverlet laat dat de WIBON wel een belangrijke bijdrage levert aan het verminderen van graafschades én dat er zonder de wet meer graafschades zouden zijn (met de nodige nuances en kanttekeningen stelt het rapport dat het mogelijk om 3 á 4 keer meer schades zou kunnen gaan).

Behandeling van de evaluatie staat voor de Tweede Kamer gepland in vergaderjaar 2023-2024.

Met de invoering van de WIBON is de zorgvuldigheidsnorm en de daarbij behorende wederzijdse verantwoordelijkheden van beheerders en grondroerders uitgewerkt. De WIBON is in 2023 geëvalueerd. Naar verwachting zal in vergaderjaar 2023-2024 het evaluatierapport in de Tweede Kamer worden behandeld. De volledige Wet informatie-uitwisseling bovengrondse en ondergrondse netten en netwerken - BWBR0040728 kunt u vinden op de website van de overheid. Het genoemde evaluatierapport is in te zien op rijksoverheid.nl Beleidsevaluatie WIBON | Rapport | Rijksoverheid.nl